Kitap: Kuruluş Dönemi Osmanlı Sultanları (1302-1481)

Tarihçilerin Kutbu Halil İnalcık'a Saygı ve Rahmetle..

Osmanlı hânedanı, dünya tarihinin en uzun ömürlü ve en etkili siyasî teşkilâtlarından birinin kurucusudur. Elimdeki kitap yıllar önce okuduğum; gerekli zamanlarda tekrar göz gezdirdiğim, Osmanlı kuruluş döneminde hüküm sürmüş yedi padişahın askerî ve siyasî serüvenlerine ışık tutmaktadır. Rahmetli Prof. Dr. Halil İnalcık Hocamız Osmanlı tarihi alanında dünyada ve Türkiye'de ilk akla gelen zirve bir isimdir. O; kronikler, zâviye vakıfları ve vakfiyeler gibi erken dönem Osmanlı ve Bizans kaynakları olmak üzere konuyla ilgili Doğulu ve Batılı bilgi ve arşiv belgelerini titiz bir şekilde inceleyip eleştirmekle kalmamış, görüşlerini arkeolojik, topoğrafik ve toponimik alan araştırmalarıyla da desteklemiştir.

Osmanlı tarihi hakkında yıllardır okullarda öğrendiğimiz/öğrettiğimiz bilgiler hocamızın ezberbozan açıklamalarıyla yerle yeksan olmuştur. Tarih değişmez değildir, bu açıdan vefasızdır. Her yeni bulguyla gün yüzüne çıkan bilgiler eski bilgilerimizi değiştirebilir. İnalcık Hocamızın daha hayattayken bile Osmanlı tarihi hakkında ortaya koyduğu bilgiler tartışma konusu olmuştur. Bir bilim insanı olarak literatüre birçok bilimsel kitap ve makale kazandırmış, sayısız konferans ve sempozyumlara katılmış, bir insan ömrüne onlarca ömür sığdırmış, emekliliğinden sonra bile ömrünü ilime ve öğretmeye adamıştır. Ortaya koyduğu bilgiler çarpıcıdır. Örneğin; hocamızın verdiği bilgilere göre Osmanlı Devleti 1299'da değil, 1302'de kurulmuştur. (Bizans kroniklerine göre Koyunhisar Savaşı baz alınmış.) Yine Osmanlı ailesi Kayı boyuna mensup değildir. (Timur ile II. Murad'ın soy iddiaları) Bu gibi bilgiler elbette yazılı belgelere dayalıdır.

Birçok tarihçiye göre; ''Osmanlı tarihi olmadan dünya tarihi yazılamaz. Osmanlıyı göz önüne almadan ne sağlıklı bir Avrupa tarihi ele alınabilir, ne de dünya tarihi yazılabilir.'' İnalcık Hoca bunu dünyaya kabul ettirdi, bu çok büyük bir katkıdır.'' Bu bakımdan Osmanlı başlı başına bir medeniyettir. Hattâ Türk tarihi olmadan dünya tarihi yazılamaz. Çünkü; tarihin birçok safhasında kazanılan ya da kaybedilen savaşlarda bir araç olarak kullanılan atı ilk evcilleştiren ve ilk defa bir savaş aracı olarak kullanan Türklerdir. Keza; üzengi, at koşum takımı, at eğitimi ve biniciliği, pantolon ve bugün dahi kullanılan giyim kuşam, çiçek aşısı, Türk kahvesi, savaş aletleri, düzenli ordu sistemi, Mete Han'ın ordudaki hiyerarşisi, madencilik, demircilik, teşkilâtçılık, sanattan mimariye, tıptan astronomiye kadar her alanda ilk olarak Türklerin icraatlarını görmek mümkündür. Bu örnekleri daha da çoğaltabiliriz. 

Gelelim kitaba; bu kitap hocamızın Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi'ndeki makalelerinin bir araya getirilmesinden oluşmaktadır. İSAM Başkanı'nın fikriyle ortaya çıkan bu kitap Doğu ve Batı kaynaklarının karşılaştırılması ve alan araştırmaları yapılması suretiyle yeni bir sentez olma iddiasındadır. İlk Osmanlı dönemine ait arşiv kaynakları, özellikle zâviye vakıfları ve vakfiyelerdir. Öte yandan bu dönem hakkında diğer önemli kaynaklar ise Bizans kronikleri ve ilk Osmanlı sultanlarının çağdaşı olan kişilerin eserleridir. Kitapta anlatılan Osmanlı sultanları şöyledir:

- I. Osman

- Orhan Bey

- I. Murad (Hüdavendigâr)

- I. Bayezid (Yıldırım Bayezid)

- I. Mehmed (Çelebi Mehmed)

- II. Murad

- II. Mehmed (Fatih Sultan Mehmed)

Peygamber Efendimiz (sav.)'in, ''Âlimin ölümü âlemin ölümü gibidir.'' hadisinde ifade ettiği üzere Halil İnalcık gibi kıymetli bir âlimin vefatıyla ülkemiz ve tarihimiz öksüz kalmıştır diyebiliriz. Allah rahmet eylesin. Akademik bir kitap olsa da dili ağır sayılmaz. Tarih meraklıları okuyabilir. Kitapla ve sevgiyle kalın.

Kitabın Künyesi:

Adı: Kuruluş Dönemi Osmanlı Sultanları (1302-1481)
Yazarı: Halil İnalcık
Türü: Tarih, araştırma-inceleme
Sayfa: 262
Yayınevi: İSAM Yayınları