12 Yıllık Esaret (1688-1700)
Osman Ağa, Temeşvar doğumludur. Asker bir babanın oğlu
olmasından dolayı kale muhafız birliğinde görev almış ve kısa sürede yükselerek
birliğin zabiti olmuştur. Genç yaşında henüz odabaşı iken 1688'de
Avusturyalılara esir düşmüştür. II. Viyana Kuşatması'nı izleyen bu yıllar,
Osmanlı tarihinin en çetin dönemlerinden biridir. Esâretinin büyük kısmını
Viyana'da geçiren Osman Ağa, en sonunda maceralı bir kaçıştan sonra, Karlofça
Antlaşması'nın esir maddesinin hükmüyle, 1700 yılında esaretten kurtulup
memleketine döner. Eski görevine iade edilir, Avusturyalılarla yapılan
görüşmelerde tercümanlık yapar.
Gel zaman, git zaman.. 1716'da Temeşvar (bugünkü Romanya'nın
batısında Macaristan sınırında bir şehir.) 1717' de Belgrad kaybedilir ve Osman
Ağa memleketini terk etmek zorunda kalıp İstanbul'a yerleşir. 1724'te yaşadığı
anıları kitaplaştırır. Önce Almanca'ya, daha sonra da Almanca'dan Türkçe'ye
çevrilen bu güzîde eser 1963 yılında Fahir İz tarafından ülkemize
kazandırılmıştır. Eserin (orijinali) el yazması, İngiltere Bitish Museum'dadır.
Bu kitap o dönemi anlatan az kaynak olduğu için önemlidir.
Osman Ağa'nın tarihî bir kaynak olmaktan öte, 17. yüzyıl toplumunun zihniyeti,
yaşayışı, devletler ve toplumlar arasındaki ilişkiler, Avusturya ordusunun
ön-arka cephesi, sosyal yapısı gibi bilgiler vermesi bakımından önemli bir
eserdir. Yakındoğu tarihçisi Bernand Lewis'in, "Müslümanlar günlük
tutmazlar" görüşünü çürütmüştür. Osmanlı'da esâret edebiyatının varlığı
kanıtlanmıştır böylece.
Osman Ağa'nın bu otobiyografik eseri, genel itibariyle onun
hayatının 12 yıllık sürecini anlatır. Hayatının en güzel gençlik çağı esâretle
geçmiştir. Onun, esâretinde başına gelmeyen kalmamış. Bütün bu olaylar insanın
yıkılmadan ayakta kalma mücadelesini, dayanma gücünü ortaya koymuştur. Türkler hür millettir, esâreti kabul etmez. İstiklâl Harbi'nde atalarımızın kabul etmediği gibi.. Osman Ağa da her fırsatta kaçmaya çalışmış, vatanına kavuşmak
için ölümden beter işkencelere sabretmiş, kimliğinden ödün vermemiştir. Bu eser Osmanlı'nın, Macarların,
Almanların ve dönemin Avrupa devletlerinin birbirleriyle ilişkilerini
sosyolojik ve psikolojik açıdan gözler önüne serer.
Velhâsıl, samimi bir şekilde yazılmış bu hatırâtı tarihseverlere tavsiye ederim. Kitapla ve sevgiyle kalın..
Kitabın Künyesi:
Adı: Bir Osmanlı Askerinin Hatıratı: Temeşvarlı Osman Ağa -Esaretten Kaçış- 1688-1700
Hazırlayan: Orhan Sakin
Türü: Tarih, Anı, Biyografi
Sayfa: 198
Yayınevi: Bilge Kültür Sanat Dağıtım
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder